Γιατί να μην Φταρνιστείς;

Γιατί να μην Φταρνιστείς;

    Ένα απόγευμα στα μέσα του 1921, η Katherine Dreier ζήτησε από τον φίλο της και καλλιτέχνη Marcel Duchamp να δημιουργήσει με απόλυτη ελευθερία οτιδήποτε ήθελε, για να το κάνει δώρο στην αδερφή της για το γάμο της. Και ο Marcel Duchamp, αυτός ο εκκεντρικός, ανατρεπτικός αλλά και ιδιοφυής καλλιτέχνης, έφτιαξε τον…Έρωτα! Ή καλύτερα, ένα παλιό κλουβί γεμάτο μαρμάρινους κύβους που έμοιαζαν σαν φτιαγμένοι από ζάχαρη, ένα θερμόμετρο και ένα κόκαλο σουπιάς. Στη βάση του κλουβιού έγραψε τη φράση ‘γιατί να μη φταρνιστείς’ καθώς και ένα από τα ψευδώνυμά του το ‘Rose Selavy’. Το δημιούργημα αναπόφευκτα δεν είχε μεγάλη επιτυχία.  Η Doreothea το επέστρεψε στην αδερφή της και εκείνη το ξεφορτώθηκε με την πρώτη ευκαιρία πουλώντας λίγα χρόνια μετά σε έναν από τους συλλέκτες του Duchamp. Από τότε λίγοι το είδαν και ακόμη λιγότεροι το κατάλαβαν. Οι περισσότεροι σκέφτηκαν πως αφενός ήταν δύσκολο στην κατανόησή του, αφετέρου πολύ περίεργο για να μην έχει και κανένα νόημα. Ο Duchamp από τη μεριά του δε βοήθησε με εξηγήσεις, λέγοντας μόνο πως « αυτό το μικρό κλουβάκι είναι γεμάτο με κύβους ζάχαρης….αλλά κύβους ζάχαρης που είναι φτιαγμένοι από μάρμαρο και όταν πάει κανείς να τους σηκώσει, ξαφνιάζεται από το απρόσμενο βάρος. Και υπάρχει φυσικά  το θερμόμετρο για να καταγράφει την θερμοκρασία του μαρμάρου και το κόκαλο σουπιάς για να επισημαίνει την ματαιότητα της ελευθερίας.»

   Όλο το απόγευμα κοιτάω εικόνες αυτού του readymade του Duchamp και σκέφτομαι πως είχε απόλυτο δίκιο! Κάπως έτσι είναι ο έρωτας! Ένα κλουβί που, μολονότι σου δίνει την αίσθηση ελευθερίας, σε κρατάει δεμένο στα συναισθήματά σου και στην εξάρτησή σου από τον άλλο, κάτι που σε κάνει να νιώθεις πως θέλεις να πετάξεις αλλά είναι μερικές φορές πολύ βαρύ για να το αντέξεις(το βαρύ μάρμαρο έναντι της ζάχαρης), κάτι που σου δίνει μια υποσχόμενη γλύκα (ψεύτικοι κύβοι ζάχαρης), που σε κάνει να λιώνεις και να παίρνεις φωτιά ή να παγώνεις(θερμόμετρο), αλλά και ποίηση εκφρασμένη από τα δυνατότερα συναισθήματα (αίσθηση κελαϊδίσματος πουλιού). Φυσικά είναι και...Τέχνη (ο υποβόσκων κυβισμός και η χρήση του μαρμάρου ως υλικού).

Όσο για το ψευδώνυμο του Duchamp ως υπογραφή στη βάση του κλουβιού, μας παρέχει με ακόμη ένα στοιχείο. Το Rose, που κάποιες φορές το γράφει ως «rRose» θυμίζει την λέξη ‘Έρως’ και το Selavy, δεν είναι παρά μια φωνητική θύμιση του γαλλικού «C’est la vie». Άρα Έρως c’est la vie!

Και το φτάρνισμα? Ναι ένα φτάρνισμα! Μα είναι απόλυτα ιδιοφυές!

Κάπως έτσι είναι ο έρωτας για τον Marcel Duchamp!

Οπότε αναρωτιέμαι: γιατί μας είναι τόσο δύσκολο γενικά να κάνουμε αυτήν την καθαρτική κίνηση που μας παροτρύνει ο Duchamp; Αυτή την κίνηση που ξεκινά σαν ένα μικρό γαργαλητό, αστείο στην αρχή και, χωρίς να πολυκαταλαβαίνουμε τι μας συμβαίνει, μας παρασύρει σε μια τεράστια έκρηξη που αφήνει πίσω υγρά κατάλοιπα; Και κυρίως, όπως είπε και ένας φίλος τις προάλλες, γιατί είμαστε πλάνητες[1] και δεν προσπαθούμε να είμαστε πλανευτές; Πού έχουμε χάσει τον δρόμο ή τον στόχο και γιατί σε αυτή την επίπεδη ζωή που ζούμε δύσκολα θα απολαύσουμε την ευεργετική επίδραση ενός…..φταρνίσματος;

---

[1] πλάνης (ο/η) (πλάνητος) (αρχαιοπρ.) αυτός που μετακινείται διαρκώς, που δεν σταθεροποιείται η θέση, η κατάσταση ή η διαμονή του.